Szkolenia ADR w Łodzi - Ochrona towarów niebezpiecznych

Ochrona towarów niebezpiecznych w przepisach ADR

Na wstępie informacja o szkoleniach ADR, które moja firma uruchamia od lipca tego roku. Szkolenia będą odbywać się w Łodzi w budynku znajdującym się przy Alei Marszałka Józefa Piłsudskiego 135. Informacje na temat szkoleń są zamieszczane pod adresami:

 

www.adr-lodz.pl
www.szkolenia-adr-lodz.pl
http://www.wlodarczyk-szkolenia.pl/szkolenia-adr-lodz/

A teraz temat główny czyli ochrona towarów niebezpiecznych w związku z zagrożeniem terrorystycznym. Po zamachach na Word Trade Center włączono to zagadnienie do przepisów ADR. Na początek trzy zdjęcia związane z zamachem na World Trade Center w Nowym Jorku. To chyba największy zamach terrorystyczny jaki miał miejsce w historii.

Zamiast dwóch potężnych bliźniaczych wieżowców - stanowiących jedną z wizytówek Nowego Jorku jest w tym miejscu specyficzny pomnik - dwa baseny w zarysach nieistniejących budynków z tablicami zawierającymi nazwiska wszystkich ofiar.  W pobliskim kościele można zobaczyć strój strażaka biorącego udział w akcji ratowniczej. 

          Po zamachu na World Trade Center uznano, że trzeba spojrzeć na sprawy związane z bezpieczeństwem na nowo i należy wprowadzić liczne zmiany, w tym zmiany w przepisach ADR. Nie trzeba dużej wyobraźni, aby uznać, że towary niebezpieczne mogą być użyte do zamachów terrorystycznego i to użyte w sposób stosunkowo prosty. Jeśli kierowca okaże się terrorystą i wjedzie cysterną zawierającą gaz trujący do centrum miasta i tam ten gaz wypuści, to wiadomo ze nic z tego dobrego nie będzie. Ale nie trzeba gazów trujących. Cysterny przewożące benzyny i gaz LPG też stanowią potencjalną broń dla terrorysty samobójcy z zapałkami. Ale wszak terrorysta w imię wyższych celów i większego szacunku w muzułmańskim niebie nie zawaha się być samobójcą. 

      Tematyka związana z ochroną towarów niebezpiecznych omówiona jest w części 1.10 umowy ADR. Rozdział ten pojawił się w roku 2003 po głośnych zamachach terrorystycznych. 

                Przepisy dotyczące ochrony towarów niebezpiecznych dotyczą generalnie wydawania do przewozu lub przewozu takich ilości towarów niebezpiecznych, które są większe od ilości rozdziału 1.1.3.6. umowy ADR. Rozdział ten omawia tzw. zwolnienia (z rygorów ADR) dotyczące ilości przewożonych w jednostce transportowej.

Przepisy dotyczące ochrony składają się z przepisów ogólnych, przepisów dotyczących szkoleń i przepisów dotyczących planów ochrony. Omówione zostaną teraz po kolei te trzy zagadnienia.

1. Przepisy ogólne

Istotną regulacją w tym zakresie jest nałożony przez przepisy obowiązek, aby towary niebezpieczne wydawać do przewozu przewoźnikowi o ustalonej tożsamości. Czyli przykładowo nie może być tak, że do firmy przyjeżdża osoba z 5 beczkami, kupuje benzynę w ilości łącznej 1000 litrów, płaci gotówką, bierze paragon fiskalny i odjeżdża. Pomijając sprawy związane z opakowaniami, dokumentami przewozowymi itp., w takim przypadku naruszone zostają również przepisy dotyczące ochrony towarów niebezpiecznych. Gdyby taka osoba okazała się terrorystą, który pojechał z tą benzyną na parking w Galerii Łódzkiej i przy pomocy tej benzyny dokonał zamachu terrorystycznego, firma która wydała benzynę mogłaby zostać pociągnięta do odpowiedzialności z powodu naruszenia przepisów w zakresie ochrony towarów niebezpiecznych.

Miejsca przeznaczone do czasowego przechowywania towarów niebezpiecznych podczas ich przewozu, znajdujące się w obrębie terminali, baz transportowych, placów przeładunkowych, powinny być odpowiednio chronione, dobrze oświetlone, a także – o ile jest to możliwe i wskazane – niedostępne dla osób postronnych. Czyli na przykład cysterna pozostawiona z nierozwiezionym paliwem powinna stać w miejscu dobrze oświetlonym, ogrodzonym i pilnowanym.

W przepisach ogólnych jest również jednoznaczne wskazanie, że każdy członek załogi pojazdu przewożącego towary niebezpieczne powinien mieć dokument identyfikacyjny ze zdjęciem.

Odpowiednie urzędy prowadzą ewidencję ważnych zaświadczeń o przeszkoleniu kierowców (zaświadczeń ADR-owskich). Przepisy ADR-owskie nie precyzują w jakim celu mają być prowadzone te ewidencje. Sądzę, że odpowiednie służby weryfikują kierowców posiadających zaświadczenia ADR-owskie, czy czasami nie mają wśród bliskiej rodziny Bin Ladena, albo czy nie są zwolennikami Państwa Islamskiego.

2. Szkolenia w zakresie ochrony

W przepisach dotyczących przewozu drogowego towarów niebezpiecznych zawsze istniały,  a obecnie zostały rozszerzone, regulacje dotyczące szkolenia osób zaangażowanych w transport towarów niebezpiecznych. Wbrew powszechnemu przekonaniu szkolenie to nie dotyczy tylko kierowców. Dotyczy również innych osób w firmie, których zakres obowiązków obejmuje sprawy związane z towarami niebezpiecznymi, w tych dotyczące ochrony towarów niebezpiecznych.

3. Przepisy dotyczące towarów niebezpiecznych dużego ryzyka.

Towarami niebezpiecznymi dużego ryzyka są towary, które mogą być użyte, niezgodnie ze swoim przeznaczeniem, w zamachach terrorystycznych i spowodować w ten sposób poważne następstwa w postaci licznych ofiar lub masowych zniszczeń.  Towarami niebezpiecznymi dużego ryzyka to na przykład:

- gazy trujące w każdej ilości,

- niektóre materiały wybuchowe w każdej ilości

- gazy palne w cysternie w ilościach powyżej 3000 litrów, czyli na przykład gaz LPG

- materiały ciekłe zapalne (3 klasa według ADR) należące do I lub II klasy pakowania  przewożone w cysternie w ilości powyżej 3000 litrów, czyli np. benzyna (nie olej napędowy, nie olej opałowy)

Przewoźnicy, nadawcy i inni uczestnicy przewozu, którzy biorą udział w przewozie towarów niebezpiecznych dużego ryzyka powinni przyjąć, wdrożyć i stosować plan ochrony.

                Plan ochrony powinien obejmować co najmniej następujące elementy (omówienie skrótowe):

1) szczegółowy wykaz obowiązków w zakresie ochrony wraz ze wskazaniem kompetentnych osób

2) wykaz towarów dużego ryzyka podlegających ochronie

3) wykaz wykonywanych czynności i ocenę ryzyka związanego z tymi operacjami

4) szczegółowy wykaz środków, które powinny być zastosowane w celu zminimalizowania zagrożeń obejmujący
- szkolenie,

- procedury postępowania,

- działania praktyczne,

- wyposażenie i inne środki, które powinny być zastosowane w celu zminimalizowania zagrożeń

5) skuteczne i aktualne procedury powiadamiania i postępowania w przypadkach zagrożeń

6) procedury testowania i oceny planów ochrony oraz procedury przeglądów okresowych i aktualizacji planów

7)środki zapewniające ochronę fizyczną informacji o transporcie zawartych w planach ochrony

                W przypadku pojazdów przewożących towary niebezpieczne dużego ryzyka powinny być zastosowane urządzenia, układy lub działania skutecznie zapobiegające kradzieży tych pojazdów lub ładunków.

Plany ochrony, zgodnie z ADR-em, powinny zawierać kilka elementów  wymienionych wyżej i - co ważne - powinny być aktualizowane, powinny być w nich wprowadzane zmiany wynikające ze zmiany sprzętu (cystern), personelu (np. kierowców), rodzaju przewożonych ładunków i innych elementów planu.  Plany powinny być okresowo testowane i oceniane.

                Plany ochrony to pewien szablon, ale i duża ilość wiadomości dotyczących konkretnej firmy. A dane dotyczące firmy  często ulegają zmianie i powinno to znajdować odzwierciedlenie w planie ochrony. Najczęstsze zmiany są w zakresie:

1. danych dotyczących firmy – zmiana nazwy, formy prawnej,

2. osób odpowiedzialnych – osób zarządzających firmą,

3. kierowców,

4. cystern,

5.  form prowadzenia działalności – np. zmiana obsługiwanych stacji.

6. środków zabezpieczających pojazdy (GPS),

7. miejsc stacjonowania cystern i sposobu zabezpieczenia cystern od kradzieży

7. miejsc załadunku (baz paliwowych)

8. tras przejazdu.

Wszystkie takie zmiany powinny być wprowadzane do planu ochrony. Plan powinien zawierać stronę (strony), gdzie te zmiany powinny być odnotowywane. W razie dużych zmian, plan najlepiej zastąpić nowym, zawierającym adnotację, że niniejszy plan zastępuje poprzednie -  starsze wersje.

Powinny być również przeprowadzane okresowe przeglądy planu i ewentualne testowanie. Czynności te powinny być również w planie odnotowywane w formie np. następującego zapisu: „dokonano przeglądu planu i nie wprowadzono zmian”

4. Jaki to ma sens

                Wydaje się rzeczą oczywistą, że zamach terrorystyczny z udziałem towarów niebezpiecznych jest rzeczą absolutnie wyobrażalną i możliwą. Po polskich drogach jeździ tysiące cystern przewożących benzynę i gaz LPG, które mogą być użyte w zamachu terrorystycznym. Jeśli kierowca jest terrorystą to dostaje do dyspozycji potencjalną śmiercionośną broń. Czy przepisy zawarte w przepisach ADR są w stanie niebezpieczeństwo wykluczyć – zapewne nie. Czy mogą to niebezpieczeństwo zmniejszyć – w minimalnym stopniu zapewne tak.  Obowiązek wydawania towarów niebezpiecznych tylko podmiotom o ustalonej tożsamości wydaje się jak najbardziej słuszny. A plany ochrony ? Moim zdaniem nie mają większego znaczenia. W jakimś stopniu zwiększają świadomość, że zagrożenie terrorystyczne istnieje. Ale na razie to głównie dodatkowy obowiązek biurokratyczny, który trzeba wypełniać, za brak którego może być nałożona wysoka kara w czasie kontroli.

Najlepszym przykładem jak przekładają się przepisy na rzeczywistość były liczne przypadki kradzieży cystern w okolicach Łodzi, jakie miały miejsce kilka lat temu. Zginęło bez śladu pewnie kilkanaście cystern. Wszystkie mogły być potencjalnie użyte w celach terrorystycznych. Policja po dłuższym czasie szajkę rozpracowała, ale większość cystern nigdy się nie znalazła. Gdyby powód kradzieży był terrorystyczny, a nie czysto kryminalny, to pewnie działanie naszych służb by temu nie zapobiegły. W przypadku każdej skradzionej cysterny powinny być podjęte nadzwyczajne środki policyjne, tak aby sprawę wyjaśnić w ciągu kilku godzin lub dni. Cysterna to nie jest samochód osobowy, który można ukryć w małym garażu. Po takiej kradzieży powinny być użyte duże zespoły do przeglądania monitoringu ruchu drogowego, grupy poszukiwawcze powinny ruszyć w teren. Przecież w każdym z tych przypadków mogło chodzić o zamach terrorystyczny. A ponieważ tak się nie stało to trudno mi uwierzyć, aby plany ochrony miały realne znaczenie dla bezpieczeństwa.