Szkolenia ADR w Łodzi - Różne zagadnienia związane z przewozem w sztukach przesyłki część I - wyłączenia

       Na wstępie informacja o szkoleniach ADR, które moja firma zamierza uruchamia od lipca tego roku. Szkolenia będą odbywać się w Łodzi w budynku znajdującym się przy Alei Marszałka Józefa Piłsudskiego 135. Informacje na temat szkoleń są zamieszczane pod adresami:

 

www.adr-lodz.pl
www.szkolenia-adr-lodz.pl
http://www.wlodarczyk-szkolenia.pl/szkolenia-adr-lodz/

Przewóz w sztukach przesyłki - wyłączenia

Przewóz w sztukach przesyłki to na przykład przewóz w kanistrach, bębnach (popularnie nazywanych beczkami), butlach ciśnieniowych (np. gaz LPG), lub tak zwanych dużych pojemnikach do przewozu luzem (DPPL) – popularnie zwanych mauzerami. 

Jeżeli przykładowo, na stację paliw podjeżdża rolnik i chce nalać do 5 beczek 200 litrowych olej napędowy, lub benzynę, to firma prowadząca stację paliw staje się nadawcą materiału niebezpiecznego, a rolnik staje się przewoźnikiem. Operacja taka podlega pod przepisy dotyczące przewozu materiałów niebezpiecznych. Jeżeli rolnik wleje olej napędowy do nieszczelnych beczek po kapuście, jeżeli zdarzy się wypadek, beczki się powywracają i olej napędowy się wyleje, wówczas ten, kto beczki napełnił, będzie współwinny.  Jeżeli  sami dostarczamy komuś benzynę, olej napędowy lub inne materiały ciekłe zapalne w opakowaniach, takich jak bębny, kanistry lub DPPL-e, czyli gdy jesteśmy równocześnie nadawcą i przewoźnikiem, to taka operacja też powinna się odbywać zgodnie z przepisami ADR-u.

            W tym zakresie do omówienia jest kilka tematów. A pierwszym z nich są tzw. wyłączenia lub zwolnienia, czyli sytuacje, w których przewóz towaru należącego do towarów  niebezpiecznych może się odbywać bez spełnienia ogromnej części wymagań zapisanych w przepisach ADR-owskich Najprostszy i przemawiający do każdego przykład. Alkohol etylowy w dużym stężeniu (spirytus) jest łatwopalny i jest materiałem klasy 3 według ADR. Przewóz w cysternie wymaga spełnienia wszystkich wymagań ADR. Ale jeżeli ktoś kupuje pół litra spirytusu, żeby w domu sporządzić z niego popularny napój, to przepisami ADR-owskimi oczywiście przejmować się nie musi. Nie musi na torbie, w której umieścił butelkę naklejać nalepek z ognikiem, ani oznakowywać samochodu tablicą barwy pomarańczowej. Nieświadomie korzysta bowiem z przepisów ADR-owskich zawartych w rozdziale 1.1.3 ADR omawiających „zwolnienia”.

            Rozdział „zwolnienia” jest podzielony na kilka podrozdziałów. Opisane są tam najróżniejsze przypadki, niektóre wręcz śmieszne. Na przykład zwalnia się z przepisów ADR-owskich przewóz gazu rozpuszczonego w napojach, czyli np. w pepsi coli, czy sprężony gaz w piłkach używanych w celach sportowych. Wszystkich tego typu przypadków omawiać nie ma sensu, omówię te najważniejsze.

Zwolnienie dotyczące osób fizycznych

Przepisy zawarte w ADR nie mają zastosowania m.in. do przewozu towarów niebezpiecznych przez osoby fizyczne (czyli na przykład rolnika), jeżeli towary te znajdują się w opakowaniach stosowanych w sprzedaży detalicznej (bliższej definicji takich opakowań nie ma) i służą tym osobom do osobistego użytku, użytku w gospodarstwie domowym (sądzę, że można pod to podciągnąć gospodarstwo rolne) lub w związku z ich aktywnością sportowo – rekreacyjną, pod warunkiem, że zastosowano środki zapobiegające uwolnieniu się zawartości w normalnych warunkach przewozu. Ale to nie wszystko. Jeżeli towary te są materiałami ciekłymi zapalnymi przewożonymi w naczyniach do wielokrotnego napełniania, napełnionych przez osobę fizyczną lub na potrzeby tej osoby, to całkowita ich ilość nie powinna przekraczać 60 litrów na naczynie i 240 litrów na jednostkę transportową. I jeszcze jedno ważne ograniczenie. Towary niebezpieczne znajdujące się w DPPL, dużych opakowaniach lub w cysternach nie są uważane za towary znajdujące się w opakowaniach stosowanych w sprzedaży detalicznej. 

            Czyli zgodnie z tym zapisem można rolnikowi na stacji nalać do 4 kanistrów 60 litrowych olej napędowy na potrzeby związane z prowadzeniem gospodarstwa domowego, o ile opakowania są szczelne i nie istnieje niebezpieczeństwo rozlania w czasie przewozu. Ale na podstawie tego wyłączenia nie ma możliwości napełnić 200 litrowego bębna (beczki) czy DPPL-a, czy naczyń o łącznej pojemności większej niż 240 litrów.

Zwolnienie dotyczące przewozów realizowanych przez przedsiębiorstwa - przewozów mających charakter pomocniczy w stosunku do podstawowej działalności

             Kolejne wyłączenie brzmi następująco. Przepisy zawarte w ADR nie mają zastosowania do przewozu towarów niebezpiecznych wykonywanego przez przedsiębiorstwa w przypadkach, gdy ma on charakter pomocniczy wobec ich zasadniczej działalności, np. dostaw na teren budów, zwrotów z terenów budów oraz dostaw lub zwrotów w związku z przeglądami, naprawami i utrzymaniem urządzeń, w ilościach nie większych niż 450 litrów na opakowanie i w ramach maksymalnych ilości podanych w rozdziale 1.1.3.6. Należy zastosować środki zapobiegające uwolnieniu się zawartości opakowań w normalnych warunkach przewozu. Dalej przepis ten jest rozwinięty następująco. Przewóz wykonywany przez przedsiębiorstwa w celu ich zaopatrzenia lub wewnętrznej lub zewnętrznej dystrybucji nie podlega niniejszemu zwolnieniu. Przepis ten można zatem zastosować, gdy na przykład firma chce zawieźć na budowę butle z gazami technicznymi używanymi do spawania, olej napędowy do agregatu prądotwórczego pracującego na budowie itp.  Ale jeżeli firma w ramach swojej nawet drugoplanowej działalności musi korzystać systematycznie z dostaw jakiegoś towaru niebezpiecznego, to zwolnienie to już nie obowiązuje. Aby do końca ten przepis zrozumieć trzeba poznać bardzo ważny przepis 1.1.3.6. ale o tym przepisie nieco dalej. 

Zwolnienie dotyczące przewozu paliw płynnych 

            Przepisy zawarte w ADR nie mają zastosowania do przewozu paliwa znajdującego się w zbiorniku pojazdu i służącego do jego napędu lub do napędu jego wyposażenia, w związku z wykonywaniem operacji transportowej. Paliwo to może być przewożone w zbiornikach stałych, połączonych bezpośrednio z silnikiem pojazdu lub jego dodatkowym wyposażeniem lub w przeznaczonych do tego celu zbiornikach przenośnych (na przykład kanistrach). Pojemność całkowita zbiorników stałych nie może przekraczać 1500 litrów na jednostkę transportową, pojemność zbiornika umieszczonego na przyczepie nie może przekraczać 500 litrów. W zbiornikach przenośnych dopuszcza się przewóz najwyżej 60 litrów paliwa na jednostkę transportową. Najważniejsze z tego jest to, że zwolnienie to nie pozwala zabrać na zapas paliwa do kanistrów w ilościach większych niż 60 litrów łącznie. Wzięcie ilości większej jest możliwe, ale wtedy zaczynają obowiązywać inne przepisy ADR.

Moim zdaniem zwolnienie dotyczące przewozów przez osoby fizyczne na potrzeby gospodarstw domowych może być zastosowane również w przypadku paliw. Czyli inną jest sytuacja, gdy samochód firmowy chce ruszyć w drogę (fachowo się wyrażając – ma być wykonana operacja transportowa) i kierowca bierze na zapas cztery kanistry po 60 litrów, a czym innym jest sytuacja gdy takie cztery kanistry bierze rolnik, czyli osoba fizyczna na potrzeby gospodarstwa domowego. W przypadku kierowcy zwolnienie z przepisów ADR nie może być zastosowane, ale w przypadku rolnika wiozącego olej na potrzeby gospodarstwa już może. 

Zwolnienie dotyczące ilości przewożonych w jednostce transportowej, czyli ważny przepis 1.1.3.6. 

Przepis ten dotyczy przypadków, kiedy ilości materiałów niebezpiecznych, niezależnie od rodzaju i celu przewozu, nie przekraczają pewnych określonych w ADR ilości. Wtedy pewne rygory ADR znikają, ale nie wszystkie. Przykładowo, dla oleju napędowego ilością graniczną jest 1000 litrów, a w przypadku benzyny są to tylko 333 litry i dodatkowo trzeba wiedzieć, że podane ilości dotyczą łącznej pojemności nominalnych naczyń użytych do przewozu.

  Jeżeli ilości przewożonych towarów niebezpiecznych nie przekraczają ilości wynikających z przepisu 1.1.3.6 to niżej wymienione wymagania ADR w takich przypadkach nie muszą być stosowane (wymieniam najważniejsze):

1.      Kierowca nie musi być wyposażony w instrukcje pisemne,
2.     Nie obowiązują przepisy dotyczące wyposażenia ppoż., z jednym zastrzeżeniem. W pojeździe musi być co najmniej 1 gaśnica 2 kg
3.   Nie trzeba wyposażać kierowcy w inne wyposażenie wymagane przez ADR (latarki, kliny, znaki ostrzegawcze itd.)
4.    Kierowca nie musi przechodzić szkolenia ADR – potwierdzonego zaświadczeniem wystawionym według wzoru obowiązującego dla kierowców ADR,
5.     Pojazd nie musi być oznakowany tablicami pomarańczowymi.

Ale w dalszym ciągu obowiązują przepisy dotyczące sposobu pakowania, oznakowywania sztuk przesyłki, czy dokumentów przewozowych.  Czyli jeśli rolnik chce, aby na stacji nalać mu 4 bębny 200 litrowe olejem napędowym, to można to zrobić nawet wówczas gdy samochód nie jest oznakowany tablicami pomarańczowymi, jeśli rolnik nie jest kierowcą ADR-owskim, jeśli nie ma wyposażenia ADR, ale bębny muszą spełniać wymagania ADR, każdy bęben powinien zostać oznakowany zgodnie z ADR-em, a rolnik powinien otrzymać na drogę dokument przewozowy.

Jakie są ilości graniczne w przypadku towarów należących do klasy 3 (materiały ciekłe zapalne) i dla gazu LPG ? Zależy to od tak zwanej kategorii transportowej, to której został zaliczony w ADR dany towar niebezpieczny. Upraszczając nieco można powiedzieć, że towary należące do klasy 3 i II grupy pakowania (takie jak benzyna, benzen, aceton, alkohol etylowy) oraz gazy palne zalicza się do drugiej kategorii transportowej i dla tych towarów maksymalna ilość według punktu 1.1.3.6 ADR wynosi 333 jednostki. Dla towarów zaliczanych do klasy 3 i III grupy pakowania (olej napędowy, opałowy, niektóre paliwa lotnicze) maksymalna ilość na jednostkę transportową pozwalająca stosować przepisy punktu 1.1.3.6 wynosi 1000 jednostek.

W przypadku przewozu towarów należących do różnych kategorii transportowych dokonuje się następującego przeliczenia. Ilość towarów należących do kategorii 1 mnoży się przez 50, ilość towarów należących do kategorii 2 mnoży się przez 3 i dodaje się ilość towarów należących do kategorii transportowej 3. Jeśli otrzymana liczba jest niższa niż 1000 wówczas wyłączenia zgodne z punktem 1.1.3.6 można dalej stosować.

 Wyjaśnić należy dodatkowo co oznacza 1 jednostka i jak należy liczyć maksymalną ilość w przypadku przewożenia w jednym samochodzie towarów należących do różnych kategorii transportowych. Otóż w przypadku gazów skroplonych ilość wyraża się jako masę w kg netto, natomiast w przypadku cieczy w poprzednich wersjach ADR pojemność nominalną naczyń w litrach.

Przy czym definicja pojemności nominalnej była wyjątkowo udziwniona.

„Pojemność nominalna naczynia” oznacza nominalną objętość materiału

niebezpiecznego zawartego w tym naczyniu, wyrażoną w litrach.”

Ten zapis był tak niejasny, że był różnie interpretowany. Moim zdaniem interpretacja powinna być następująca. Mamy naczynie do którego można maksymalnie nalać 200 litrów. Wlewamy do naczynia 100 litrów oleju napędowego na stacji paliw. Dystrybutor ma jakąś tam dokładność. Czyli dystrybutor pokazał 100 litrów, a faktycznie wlane zostało 99,5 litra. Ilość rzeczywista jest równa zatem 99,5 litra, ale ilość nominalna wlana do naczynia to 100 litrów. Czyli w tym przypadku, zgodnie z tą niezbyt mądrą definicją, objętość nominalna naczynia wynosi 100 litrów, a nie 200 litrów. Według innej interpretacji objętość nominalna naczynia w takim przypadku wyniesie 200 litrów. Na szczęście te dylematy zniknęły, bowiem w ADR wersja 2015 pojawiły się w tym zakresie bardzo jednoznaczne zapisy. Ważne jest to co jest nominalnie w naczyniu a nie objętość maksymalna naczynia.
 

Przykład. Rolnik chce aby mu załadować 650 litrów oleju napędowego do 4 bębnów 200 litrowych i 100 litrów benzyny też do bębna 200 litrowego.

Sprawdzenie: dla benzyny (2 kat. transportowa) pojemność nominalna naczynia to 100, a dla oleju napędowego (3 kat. transportowa) pojemność łączna naczyń wynosi 650. Liczymy:

100 * 3 + 650 = 950 czyli liczba 1000 nie została przekroczona, zatem uproszczenia przewidziane w 1.1.3.6. ADR stosować można.
 

Ale gdyby benzyny wlano 120 litrów to rachunki dadzą wartość wyższą niż 1000 (120 x 3 + 650 = 1010) czyli uproszczenia przewidziane w 1.1.3.6 już nie mogą być zastosowane.
 

Muszą być stosowane wszystkie wymagania ADR, czyli kierowca musi mieć szkolenie ADR, samochód musi być prawidłowo oznakowany, kierowca musi otrzymać dokument przewozowy, instrukcję bezpieczeństwa, musi mieć pełne wyposażenie ADR i sprzęt gaśniczy na pojeździe, bębny muszą być opakowaniami ADR-owskimi, prawidłowo oznakowanymi. Dodatkowo, ilości towarów niebezpiecznych załadowane w ten sposób rolnikowi należy uwzględnić w sprawozdaniu rocznym w pozycji ilość załadowana w sztukach przesyłki.